TÍNH NAM ĐỘC HẠI LÀ GÌ?Tính nam (masculinity) là một khái niệm kiến tạo xã hội (social construct). Nó là tập hợp những thuộc tính được gán cho nam giới, bao gồm cách một cá nhân hành xử, bề ngoài, tính cách và phong cách sống của họ. Vì là một kiến tạo xã hội (hình thành từ xã hội) nên chuẩn mực nam tính sẽ khác nhau ở mỗi thời kì, nền văn hóa, địa vị, vv... và luôn trong sự vận động, thay đổi. Giống như nữ tính và trung tính, sự nam tính không chỉ có ở nam giới mà còn thể hiện ở các giới khác. Nhìn chung, một người được coi là nam tính khi họ tỏ ra cứng rắn cả về thể chất lẫn tinh thần. Những đặc điểm bên ngoài như râu ria, cơ bắp, giọng nói, vv... thường được dùng để mô tả sự nam tính. Nhậu nhẹt, bia rượu, thể thao, rock, dị tính, bạo lực vv... là những sở thích, tính chất được gắn với sự nam tính. Ngược lại thì nước ngọt, nhạc pop, khóc lóc và đồng tính không được coi là nam tính. Tính nam độc hại (toxic masculinity) - theo Geek Feminism - là một trong những tác hại mà chế độ phụ hệ gây ra cho nam giới. Cụ thể, tính nam độc hại là những đặc tính tiêu cực mà xã hội gán cho đàn ông như hung hãn, vô tâm, trăng hoa, vv... Tính nam độc hại KHÔNG phải là "Mọi đàn ông đều xấu" hay "Nam tính có nghĩa là xấu". "Khá nhiều đặc điểm của tính nam độc hại chính là những tính cách tốt nhưng bị phóng đại thái quá. Vì vậy khó mà có thể liệt kê ra "tính" nào là tốt, "tính" nào là xấu. Ví dụ, "tự lập" là một tính tốt mà một người nên có. Nhưng nếu đi quá xa, nó lại trở nên không lành mạnh vì người đó thấy không thoải mái/cảm thấy xấu hổ mỗi khi gặp vấn đề cần sự giúp đỡ hay cần gặp bác sĩ, người thân, gia đình để giải tỏa." - JeffInTheShoebox trên reddit Một số ví dụ khác của tính nam độc hại như: - Đàn ông không bao giờ hiểu được đàn bà (và ngược lại), kết quả là không thể nào có tình bạn thực thụ giữa hai giới này. - Đàn ông phải mạnh mẽ, trở thành trụ cột gia đình, là chỗ dựa cho phụ nữ; và "thể hiện tình cảm ủy mị", hay làm việc nội trợ không được coi là mạnh mẽ. - Đàn ông không thể là nạn nhân bạo hành, và nếu có thì đó là nỗi nhục của họ. - Nam giới không chung thủy, chỉ nghĩ đến tình dục, chỉ muốn quan hệ tình dục, và luôn luôn quan hệ tình dục mọi lúc mọi nơi. Quan hệ tình dục phải sinh con trai, sinh đôi, sinh ba mới là người đàn ông mạnh mẽ. - Nam giới luôn trong tâm thế sẵn sàng sử dụng bạo lực để giải quyết vấn đề, kể cả những tình huống không cần dùng đến. - Nam giới không được tham gia vào những việc "nữ tính" như: Xem phim tình cảm, yêu động vật, chăm chút sắc đẹp, thời trang, mặc áo hồng, khóc lóc, tỏ ra quan tâm chăm sóc người nam khác, vv... TÍNH NAM ĐỘC HẠI ẢNH HƯỞNG RA SAO?Xã hội trông đợi đàn ông phải trở thành những chuyên gia tình dục. Suy cho cùng, sự nam tính của người đàn ông được gắn chặt vào kích thước dương vật và khả năng giường chiếu của anh ta. Không đáp ứng được lý tưởng nam tính chuẩn dị tính đó, người đàn ông sẽ phải đối mặt với nhiều hệ quả tiêu cực từ xã hội. "Đàn ông là phải có chỗ đứng và cứng chỗ đó." Nói về chuyện đàn ông sử dụng những cách nguy hiểm nào để làm tăng sự nam tính của mình, giáo sư Kehler (Đại học Western Ontario, Hoa Kỳ) cho biết: "Những hành vi nguy hại để chứng minh sự nam tính của mình thường liên quan đến kỹ năng tình dục, sự cương cứng, khả năng làm người khác có thai, vv... Hơn nữa, những việc này được làm để duy trì hoặc nhận được sự tôn trọng giữa cánh đàn ông đích thực với nhau." Theo ông, luôn có một lực thúc đẩy đàn ông phải mạnh mẽ hơn, phải quan hệ tình dục nhiều hơn và trở nên nam tính hơn trước bạn bè của mình. Điều này cũng liên quan đến hình ảnh mà truyền thông khắc họa về đàn ông đích thực. Vì vậy, nam giới sử dụng Viagra (thuốc kích dục) như một giải pháp, mặc cho các tác dụng phụ như nhức đầu, buồn nôn, khó tiêu, đau cơ, nghẹt mũi, thị lực bất thường và u ác tính. Họ tin rằng những rủi ro đó không quan trọng bằng việc nâng cao địa vị xã hội của mình. Bên cạnh sức khỏe tình dục, tính nam độc hại còn ảnh hưởng đến thể chất của nam giới bằng nhiều cách khác như: Bia rượu, thuốc lá, ma túy, các môn thể thao mạo hiểm, vv... Cần nhắc lại rằng sử dụng hay tham gia vào các hoạt động này là quyền cá nhân của mỗi người, nhưng việc lạm dụng hoặc ép buộc chúng để chứng minh sự nam tính của mình sẽ gây hại không chỉ cho bản thân người sử dụng mà cả những người xung quanh. "Nam giới sẵn sàng đối mặt với rủi ro về sức khỏe chỉ để chứng mình mình là đàn ông, vì họ biết rằng nếu họ làm gì khác, họ sẽ phải đối mặt với việc bị giám sát, bị chất vấn, đe dọa và tấn công bởi những kẻ muốn duy trì ưu thế, quyền lực và quan điểm định chuẩn nam dị tính của họ." - giáo sư Kehler đã nói. Những nhà nghiên cứu thuộc Đại học Indiana và Đại học Kỹ thuật Nanyang tại Singapore đã thực hiện hơn 70 nghiên cứu với 20.000 đối tượng về quy chuẩn nam tính cũng như ảnh hưởng của nó tới nam giới. Kết quả cho thấy: Một vài tính nam có sự tương quan đến sức khỏe tâm trí như stress, trầm cảm, lo âu và nhất là ít các liên kết xã hội. Những người theo chuẩn nam tính độc hại có khả năng cảm thấy cô đơn, chống đối, có thái độ thù ghét cao hơn và ít có khả năng tìm kiếm sự giúp đỡ hơn. Đây là một rào càn lớn đối với những tổ chức/chuyên gia về sức khỏe tâm trí, đặc biệt là trong bối cảnh xã hội chưa thật sự hiểu tầm quan trọng của vấn đề này. Kỳ thị đồng tính (homophobia) và thù ghét tính nữ (misogyny) cũng là những vấn đề thường được nhắc tới khi nói về tính nam độc hại. Những hành vi được coi là nữ tính và không theo chuẩn nam tính truyền thống thường bị miệt thị bằng những từ như "bóng", "ẻo lả", "đái ngồi", "xăng pha nhớt", "đồ đàn bà", "bám váy mẹ", những từ chỉ cơ quan sinh dục nữ, vv... Đặc biệt, nghiên cứu cho thấy không chỉ nam giới dị tính mà cả nữ giới và người đồng tính nam cũng sử dụng những từ ngữ này. Khái niệm "friendzone" cũng được coi là một hệ quả của tính nam độc hại và kỳ thị tính nữ, liên quan đến một số hiểu lầm như: - Nam giới có quyền sở hữu và "chinh phục" các cô gái khác (cho dù cô gái ấy không đồng ý), chỉ cần anh ta trở thành "đàn ông tốt" là được. - Chúng ta phải đáp lại tình cảm của người khác, cho dù người đó không phù hợp với xu hướng tính dục của mình, nếu không sẽ trở thành "kẻ ác" khi đặt người đó vào friendzone. - Quan hệ tình yêu cao cấp, thượng đẳng hơn tình bạn hay những mối quan hệ vô ái (platonic) khác. - Tất cả các mối quan hệ đều được đóng đinh trong nhãn mác, vì vậy nếu đã "bị friendzone" thì chắc chắn sẽ không bao giờ thay đổi. Một vài thể hiện khác của tính nam độc hại thường được thảo luận là: quấy rối, lạm dụng, bạo lực gia đình, bạo lực tình dục, đặc biệt là hiếp dâm và văn hóa hiếp dâm (rape culture). Trong các cuộc thảo luận, trò chuyện cả ngoài đời lẫn trên mạng, chúng ta thường xuyên bắt gặp những câu nói liên quan đến việc quấy rối, sàm sỡ và tấn công tình dục người khác để mua vui, tán tỉnh, "bẻ cong" hay chứng minh rằng nạn nhân là gay, vv... Hệ quả của việc này là gây ra nhận thức chưa đúng về sự nghiêm trọng của văn hóa hiếp dâm, bình thường hóa từ "hiếp dâm" và chối bỏ, ngó lơ những vụ quấy rối tình dục được tố cáo. Tuy nhiên, cũng có một vài nhận định từ phía nam giới bảo vệ việc này vì cho rằng đây chỉ là "chuyện bàn nhậu" (locker room talk), không nghiêm túc và không gây ra hậu quả. NGƯỜI NAM YÊU NAM THÌ SAO?Thời kỳ Hy Lạp cổ đại, quan hệ tình cảm và tình dục giữa hai người nam khá được chấp nhận và ủng hộ, miễn là quan hệ đó tuân theo quy chuẩn nam tính. Hầu hết mọi sự phê phán đều tập trung vào người nam trưởng thành đóng vai trò thụ động (bottom). Những người này bị xem là mềm yếu và ẻo lả như phụ nữ. Họ bị xem là tự nhận lấy vai trò thấp kém của phụ nữ, thiếu tự nhiên, là mối đe dọa đối với trật tự xã hội. Trong khi đó, quan hệ giữa đàn ông trưởng thành và nam vị thành niên là điều tự nhiên và đáng tôn trọng. Người nam vị thành niên không bị phê phán vì chưa được coi là "đàn ông", chưa phát triển những đặc điểm nam tính trên cơ thể. Quay về thời điểm hiện tại, quy chuẩn đó vẫn còn tồn tại khá nhiều trong cộng đồng và xã hội. Cùng với việc tôn sùng tính nam và "top menly" chính là chê bai, hạ thấp những người đồng tính nam đóng vai trò bottom. Điều này được cho là hệ quả của định chuẩn hóa dị tính (heteronormativity) và kỳ thị tính nữ: Trong một mối quan hệ, một người sẽ làm chồng, mang trong mình những đặc điểm nam tính. Ngược lại, người vợ sẽ mang những đặc điểm nữ tính và bị coi thường. Những từ ngữ miệt thị như "con bot dơ", "bóng lộ", "bóng lẹo cái", "xăng pha nhớt", "công chúa", "top nhún" vv... thường được dùng để chọc ghẹo, miệt thị những người đồng tính nam thích vai trò bottom hoặc không theo chuẩn nam tính (bottom-shaming). Khảo sát qua ứng dụng hẹn hò Grindr cho thấy 4% người dùng nhận mình là bottom, 6% là top, 28% là versatile (linh hoạt) và 40% không xác định. Ngược lại với số liệu này, rất nhiều người nhận định chủ quan rằng "top càng ngày càng hiếm", "bot khắp mọi nơi", "bot phải chơi les với nhau",... Điều này thể hiện khá rõ quan niệm rằng người đồng tính nam nào theo chuẩn nam tính (mạnh mẽ, menly, thuần top, vv...) sẽ được coi trọng và là "hàng hiếm", ngược lại sẽ bị coi thường và hạ thấp. Kết quả là, nhiều người đồng tính nam - với hy vọng là mình sẽ nam tính và hấp dẫn hơn - sử dụng đến các biện pháp như tập gym, thuốc mọc râu, hoặc thậm chí là testosterone với cường độ cao, gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe và tinh thần. Những ảnh hưởng khác của tính nam độc hại lên nam giới nói chung về sức khỏe thể chất, sức khỏe tinh thần, kỳ thị tính nữ, bạo lực, vv... cũng tương tự đối với nam giới đồng tính. VẬY CHÚNG TA NÊN LÀM GÌ?Ngày nay, với sự phát triển của phong trào nữ quyền thúc đẩy bình đẳng giới, nhận thức của xã hội về vấn đề này đang dần được nâng cao. Những tiêu chuẩn nam tính cũ từ đó cũng đang dần dần được phá vỡ. Vậy chúng ta có thể làm gì để thách thức và dần thay đổi quan niệm này? Sau đây là một số gợi ý: - Thừa nhận những suy nghĩ, định kiến của bản thân về sự nam tính/nữ tính. Không áp đặt định kiến của mình lên người khác. - Không áp đặt định kiến giới lên trẻ em (bé trai dùng đồ màu xanh, chơi siêu nhân; bé gái dùng đồ màu hồng, chơi búp bê,...) - Ngừng nói "đàn ông lên", "đồ đàn bà", "đồ bánh bèo", ... - Thay đổi và mở rộng định nghĩa về sự nam tính/nữ tính. (Ví dụ: Vẫn khuyến khích đàn ông khỏe mạnh và cứng rắn, nhưng bên cạnh đó là sự cởi mở và chân thành.) - Không im lặng trước những hành động, lời nói thù ghét/bạo lực. - Thách thức tính nam độc hại bằng yếu tố trào phúng, hài hước. - vv... Nói tóm lại, nam tính không hẳn là xấu, những người đàn ông nam tính hay nữ tính cũng vậy. Nhưng việc áp đặt tiêu chuẩn nam tính một cách cực đoan, không phù hợp lên bản thân và người khác cũng không phải là điều tốt. Xã hội luôn thay đổi, kéo theo cả những quy chuẩn nam tính. Trách nhiệm của chúng ta, nam giới nói chung và nam giới đồng tính nói riêng, chính là tự phá bỏ cái rào cản đó, góp phần xây dựng một xã hội công bằng, tử tế hơn. NYNO - Nam Yêu Nam Organization
Nguồn tham khảo Dẫn luận về tính dục (2016), Véronique Mottier, Nhà xuất bản Hồng Đức, Hà Nội http://geekfeminism.wikia.com/wiki/Toxic_masculinity https://www.nasco.coop/sites/default/files/srl/Presentation.Healthy%20vs.%20Toxic%20Masculinity.pdf https://www.reddit.com/r/AskFeminists/comments/5fjx8a/healthy_vs_toxic_masculinity https://broadly.vice.com/en_us/article/785gzd/the-insane-side-effects-men-will-endure-just-to-keep-taking-viagra https://www.healthline.com/health-news/toxic-masculinity-mental-health-problems-for-men#1 https://www.vice.com/en_us/article/jmkjx4/why-are-gay-guys-convinced-the-world-is-full-of-bottoms https://everydayfeminism.com/2015/08/time-to-ditch-friendzone-idea Hình ảnh trong bài không thuộc về NYNO và chỉ sử dụng với mục đích minh họa |
Categories |